Na de ramp met de Grenfell Tower in London in 2017 is de aandacht voor brandveiligheid toegenomen. Inmiddels zijn we vele onderzoeken en artikels rijker en zijn er ook stappen gezet om verbeteringen door te voeren. Risicovolle gebouwen zijn gedeeltelijk in kaart gebracht, inspecties zijn in gang gezet, maar nog altijd niet afgerond. Brandveiligheidsregels voor gevels worden verduidelijkt en de eisen om rookverspreiding te voorkomen aangescherpt. Het is ook duidelijk geworden dat de brandveiligheid van de gevel niet alleen afhankelijk is van de gebruikte gevelbekleding, maar net zo goed van de onderliggende lagen (o.a. spouw, isolatie) en constructies en hoe deze met elkaar zijn verbonden.
Wat maakt dat wij rookontwikkeling nog zo onderschatten?
Rook(ontwikkeling) kan extreem gevaarlijk zijn en is een van de belangrijkste doodsoorzaken; verstikking door toxische gassen, te laag zuurstof gehalte, grote hitte (door hete gassen) en onvoldoende zicht om voldoende snel te kunnen vluchten.
In het Bouwbesluit worden regels gesteld, waaronder eisen om de verspreiding van rook te beperken. Nieuwe regelgeving zorgt voor verbetering bij nieuwbouw, maar bij renovatie blijven we achter. De gestelde eisen in het bouwbesluit focussen uitsluitend op het voorkomen van brandoverslag naar een ander gebouw en de vluchtmogelijkheid van bewoners en bezoekers en dus niet het voorkomen van schade aan het gebouw. In het geval van rookontwikkeling gaat het om bewoners de tijd te geven dat ze bijvoorbeeld maar 30 meter door verstikkende rook behoeven te vluchten.
Naar aanleiding van een schokkende beleving van 1 van de overlevenden van de brand bij de Grenfell Tower vraag je je overigens echt af of die 30 meter wel realistisch is:
“Ik opende mijn deur en er kwam een grote rookpluim naar binnen. Het werd plots pikzwart. Mijn ogen deden pijn. Het was moeilijk om te ademen. De deur bevond zich op amper twee meter van de trap, maar ik dacht dat ik zou sterven als ik daarheen ging”.
Ouderen en hulpbehoevende zijn, door beperkte mobiliteit, het vaakst slachtoffer.
Zijn we niet teveel gefocust op de regelgeving?
De huidige regelgeving heeft veelal voorspelbaarheid als uitgangspunt, terwijl de realiteit ons een ander verhaal vertelt. De echte problemen en rampen ontstaan voornamelijk door een samenloop van problemen, die elkaar versterken, maar die los van elkaar nooit oorzaak kunnen en zullen zijn van die ramp. Staat er toevallig toch een branddeur open, is een nooduitgang geblokkeerd, zijn er toch montage- en verwerkingsfouten gemaakt, toch wat materialen gebruikt die net niet voldeden of waarvan de productspecificatie niet klopt. En dan kunnen er nadien nog wijzigingen of aanpassingen plaatsvinden. Het lijkt simpel, als we de regels volgen dan is er weinig risico beperkt. Als alles klopt.
Mensen zoeken nu eenmaal de (onder)grens op. Waar gewerkt wordt, worden fouten gemaakt
Brand van een geventileerde buitengevel is minder risicovol, maar niet risicoloos
Het risico op problemen door rookverspreiding bij een geventileerde gevelbrand is veel kleiner dan bij een inpandige brand. Het Bouwbesluit speelt daar ook op in. Er worden aan de buitenzijde relatief weinig eisen gesteld aan het gebruik van gevelmaterialen m.b.t. het risico op rookvorming bij brand. Maar toch… als we nogmaals naar de ramp met de Grenfell Tower kijken, dan was de echte oorzaak een relatief klein probleem - een elektrisch defect aan een koel-vriescombinatie – waardoor brand ontstond. De hitte van die keukenbrand heeft het kozijn aangetast waardoor een opening ontstond naar de ruimte tussen de isolatie en de gevelplaten. Hier ging het op alle fronten fout. Ingrediënten in de gevelplaten en isolatie fungeerden als brandstof; de brand kon zich razendsnel verspreiden. Ventilatieopeningen smolten weg en boden toegang, het glas sprong uit de ramen en branddeuren functioneerden onvoldoende. Binnen vijftien minuten na melding van de brand was er al rook waargenomen in de portalen en trappenhuis. Veel vluchtende mensen stikten in het trappenhuis.
Bij een bezuinigingsronde m.b.t. de renovatie van de buitengevel was er gekozen voor een isolatiemateriaal met een lage brandklasse en een gevelplaat met alleen een brandvertragend oppervlak. Er was meer aan de hand. Firestops of fire-barriers, die de uitbreiding van de brand via de spouw hadden moeten voorkomen, ontbraken en waren soms verkeerd aangebracht.
Fout op fout, maar toch.. hebben wij er wèl voldoende van geleerd?
Onze overheid
In het 2e kwartaal van 2020 is het rapport van het ATGB (Adviescommissie Toepassing en Gelijkwaardigheid Bouwvoorschriften), in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken, verschenen naar aanleiding van de brand in de Grenfell Tower. Duidelijk was dat ook daarin een belangrijke oorzaak werd toegedicht aan de gebruikte materialen in de gevel en de wijze waarop deze was gebouwd. Aanbevelingen voor nieuwbouw worden door de overheid overgenomen. Opvallend is echter wel dat het ATGB geen aanbevelingen deed over het toepassen van alleen nog maar onbrandbare materialen. Dat is hun inziens te voorbarig, mede omdat het verbieden van brandbare materialen vergaande consequenties heeft voor de gangbare bouwpraktijk. Nader onderzoek naar de eisen m.b.t. hoge gebouwen en gebouwen waarin wordt geslapen en verminderd zelfredzame personen aanwezig zijn, werd echter wel aanbevolen en in gang gezet. Nederland loopt hierin, naar regelgeving, duidelijk achter t.o.v. vele omliggende landen. De regels zijn hier minder streng. Verder is het ministerie ruim twee jaar geleden al begonnen met een inventarisatie van gebouwen met mogelijk risicovolle gevels. Deze inventarisatie is (eind 2020) nog altijd niet afgerond.
De urgentie van brandgevaar gevelplaten bij reeds bestaande gebouwen lijkt weg
Daarnaast bleek uit een artikel van De Veiligheidskundige (2019-2), betreffende inspecties van bestaande gebouwen, dat de urgentie geheel verdwenen was ondanks dat deskundige hadden aangegeven dat vergelijkbare materialen (als bij de Grenfell Tower) ook in Nederland op grote schaal waren toegepast. Niemand lijkt zich er nog druk over te maken, terwijl de risico’s natuurlijk niet zijn verdwenen. Er werd gesteld dat er wel kritischer werd gekeken dan voorheen. Maar of dat ongelukken voorkomt, wordt betwijfeld. Zeker als de bouw weer op volle toeren draait.
Dus of we echt de noodzaak zien en er voldoende van hebben geleerd is twijfelachtig
Verantwoordelijkheid
De verantwoordelijkheid voor de regelgeving en controle m.b.t. brandveiligheid ligt bij de overheid, echter gebouweigenaren en huurders zijn wel degelijk verantwoordelijk voor het in stand houden van een brandveilige situatie ongeacht of het nieuwbouw, bestaande bouw of een verbouwing betreft. Zij hebben een zorgplicht t.a.v. de veiligheid van de mensen in het gebouw. En dan speelt ook nog het risico op schade. Dat lijkt toch ook een niet te vergeten aspect voor de gebouweigenaar en/of gebruiker.
Waar kiest u voor: mensenlevens of regels?
We zijn allemaal slim genoeg om de noodzaak van regelgeving te snappen, maar ook wijs genoeg om te weten dat een ramp zich niet laat beperken door regels.
Wat is echte brandveiligheid?
Het is van groot belang te kijken naar de complete samengestelde gevelconstructie, waar een onbrandbare of praktisch onbrandbare gevelafwerking (brandklasse A1 of A2) met een geringe rookproductie (rookklasse s1) deel van kan uitmaken. Deze gevelafwerking zal bijdragen aan een verlaging van het risico op brand(uitbreiding) en de rookproductie. In het Bouwbesluit wordt, voor de eisen m.b.t. brand- en rookklassen, naar de NEN EN 13501-1 gerefereerd, waaruit de genoemde brandklassen en rookklasse afkomstig zijn.
Enkele adviezen:
- Overweeg een gevelmateriaal van brandklasse (A1 of A2) en rookklasse(s1);
- Kijk niet alleen naar het gevelmateriaal, maar kijk net zo goed naar de onderliggende lagen, zoals de spouw, de isolatielaag en de achter constructie;
- Laat u goed adviseren m.b.t. de noodzakelijke detaillering, inclusief eventuele;
- spouwcompartimentering en fire-barriers;
- Voorkom bijvoorbeeld gevelmaterialen met een relatief lage smelttemperatuur, omdat die er voor zorgen dat materialen achter de gevelafwerking snel bij een brand betrokken raken;
- Kies voor door en door brandwerende materialen en niet voor materialen die met brandvertragers zijn behandeld, omdat er zich allerlei omstandigheden kunnen voordoen waarbij het behandelde oppervlak moet worden hersteld.
Onze oplossing:
Wilt u nog meer weten over deze ideale brandwerende gevelbekleding met brandklasse A1? Neem contact met ons op.